Mukbang Videolarının Yeme Bozuklukları Üzerindeki Etkileri

Son yıllarda dijital platformlarda hızla yayılan mukbang videoları, bireylerin yeme davranışları üzerinde kayda değer psikolojik ve davranışsal etkiler yaratmaktadır. Bu videolar genellikle büyük miktarda yiyeceğin dikkat çekici ve sesli biçimde tüketilmesini içermekte ve izleyicilerde çeşitli duygusal ve bilişsel tepkiler uyandırmaktadır. Mukbang izleme davranışının, özellikle yeme bozuklukları bağlamında nasıl bir işleve sahip olduğu, giderek artan sayıda araştırmanın odağı haline gelmiştir.

Von Ash et al. (2023) tarafından gerçekleştirilen çalışmada, mukbang izleme sıklığı ile yeme bozukluğu belirtileri arasında anlamlı ilişkiler bulunmuştur. 264 yetişkinle yürütülen araştırmada, özellikle tıkınırcasına yeme ve çıkarma davranışlarının, problemli mukbang izleme ile ilişkili olduğu; ayrıca beden memnuniyetsizliği yaşayan bireylerin bu videolara daha sık yöneldiği ancak her bir izleme süresinin daha kısa olduğu tespit edilmiştir (Von Ash et al. ,2023). Jeong ve Olivo’nun (2023) deneysel çalışması ise, bireylerin mukbang içeriklerine verdikleri tepkileri daha ayrıntılı biçimde ele almıştır. Çalışmada, geçmişte yeme bozukluğu yaşamış bireylerin içeriklere verdikleri tepkiler arasında “kıskançlık”, “yerine yeme” ve “beden yorumlama” gibi davranışların daha yaygın olduğu gözlemlenmiştir. “Kıskançlık” ya da “hayranlık” duygusu, içerik üreticilerinin çok yiyip kilo almaması ya da bu davranışla gelir elde etmesine duyulan imrenme ve şaşkınlığı ifade eder. “Yerine yeme” davranışı, bireyin kendisi yemek yemese de başkasının yemesini izleyerek psikolojik tatmin sağlamasıdır. Genellikle yeme kısıtlaması yapan bireylerde görülür. “Beden yorumlama” ise izleyicilerin yayıncıların fiziksel görünümüne dair değerlendirmelerini içerir; örneğin “Bu kadar yiyor ama nasıl hâlâ zayıf?” gibi yorumlar, beden algısı ve toplumsal normlara dair içselleştirilmiş yargıları yansıtır (Jeong & Olivo, 2023).

Mukbang izleme davranışının psikolojik sorunlarla ilişkisine dair en kapsamlı katkılardan biri Kircaburun et al. tarafından sunulmuştur. 2020 yılında yürütülen bir pilot çalışmada, sorunlu mukbang izlemenin yeme bozukluğu riskinin %18’ini, internet bağımlılığı varyansının ise %9’unu açıkladığı gösterilmiştir. 2024’te yapılan nicel bir çalışmada ise, pozitif acelecilik gibi dürtüsel eğilimlerin, problemli mukbang izlemeyi artırdığı ve bu davranışın olumsuz duygularla başa çıkmak için bir araç olarak kullanılabildiği saptanmıştır. Aynı yıl gerçekleştirilen nitel bir araştırmada ise, DSM-5’teki internet oyun bağımlılığı kriterlerinin mukbang izleme davranışıyla da örtüştüğü; tolerans, yoksunluk, sosyal ilişkilerde bozulma gibi belirtilerin izleyicilerde görüldüğü ortaya konmuştur (Kircaburun et al., 2020; 2024a; 2024b).

Mukbang videolarının izleyiciler üzerindeki etkileri yalnızca içerik tüketimi düzeyinde değil, aynı zamanda sosyal etkileşim ve duygusal süreçler bağlamında da ele alınmıştır. Strand ve Gustafsson (2020), YouTube ve Reddit yorumlarını netnografik yöntemle analiz ederek, bu videoların hem yeme davranışlarını kontrol altına alma hem de bozuk yeme davranışlarını tetikleme potansiyeline sahip olduğunu ortaya koymuştur. Bazı kullanıcılar, mukbang izlemeyi sosyal yalnızlıkla baş etme aracı olarak tanımlarken; bazıları suçluluk hissini artırıcı bir unsur olarak değerlendirmiştir (Strand & Gustafsson, 2020). Benzer biçimde, Kim et al. (2024) tarafından Güney Kore’de 51.000’den fazla ergenle yürütülen çalışmada, mukbang izleme sıklığının yaygın anksiyete bozukluğu (GAD) ile anlamlı şekilde ilişkili olduğu görülüyor. Bu ilişkinin özellikle kadın katılımcılarda ve düşük sosyoekonomik gruplarda daha güçlü olduğu belirlenmiştir (Kim et al., 2024)

Türkiye’de yapılan özgün çalışmalardan biri olan Elkin et al. (2024) araştırması, mukbang izleme davranışının dolaylı etkilerine ışık tutmaktadır. Araştırmada, mukbang bağımlılığı ile problemli internet kullanımı arasında anlamlı bir ilişki bulunmuş ve bu ilişkinin duygusal yeme davranışlarıyla kısmen açıklandığı görülmüştür. Bu bulgular, mukbang içeriklerinin yalnızca doğrudan değil, aynı zamanda dolaylı yollarla da yeme bozukluğu riskini artırabileceğini göstermektedir (Elkin et al., 2024).

Sonuç olarak, mukbang videoları yalnızca eğlencelik medya içerikleri değil; aynı zamanda bireylerin yeme alışkanlıklarını, duygusal düzenleme biçimlerini ve beden algılarını etkileyen çok boyutlu dijital uyaranlardır. Bu içeriklerin hem bağımlılık geliştirme potansiyeli hem de yeme bozukluğu risk faktörlerini tetikleyici doğası, özellikle genç kullanıcıların dijital medya tüketiminde dikkatli olunması gerektiğini ortaya koymaktadır. Mukbang izleme davranışı, sosyal medyanın yeme bozuklukları ile olan ilişkisini anlamada önemli bir odak noktası haline gelmiştir.

Kaynakça

• Elkin, N., Kütük, H., Gürol, D. M., & Bilgen, Y. D. (2024). The relationship between emotional eating disorders and problematic internet use in university students: The mediating role of mukbang behavior. Revista da Associação Médica Brasileira, 70(9), e20240343. https://doi.org/10.1590/1806-9282.20240343

• Jeong, S., & Olivo, D. (2023). The complexities of mukbang: Implications for disordered eating behaviors and sociocultural influences. Journal of Student Research, 12(3). https://doi.org/10.1111/phn.13069

• Kim, J.-H., Kim, J., Jang, S.-Y., & Park, E.-C. (2024). Association between watching eating broadcasts like mukbang and cookbang and generalized anxiety disorder among Korean adolescents. BMC Psychiatry, 24(536). https://doi.org/10.1186/s12888-024-05957-z

• Kircaburun, K., Calado, F., Harris, A., & Griffiths, M. D. (2024). Addictive symptoms of mukbang watching: A qualitative interview study using directed content analysis. Emerging Trends in Drugs, Addictions, and Health, 4, 100147. https://doi.org/10.1016/j.etdah.2024.100147

• Kircaburun, K., Harris, A., Calado, F., & Griffiths, M. D. (2024). Emotion regulation difficulties and problematic mukbang watching: The mediating role of psychological distress and impulsivity. Psychiatry Research Communications, 4, 100152. https://doi.org/10.1016/j.psycom.2023.100152

• Kircaburun, K., Yurdagül, C., Kuss, D., Emirtekin, E., & Griffiths, M. D. (2020). Problematic mukbang watching and its relationship to disordered eating and internet addiction: A pilot study among emerging adult mukbang watchers. International Journal of Mental Health and Addiction. https://doi.org/10.1007/s11469-020-00309-w

• Strand, M., & Gustafsson, S. A. (2020). Mukbang and disordered eating: A netnographic analysis of online eating broadcasts. Culture, Medicine, and Psychiatry, 44(4), 586–609. https://doi.org/10.1007/s11013-020-09674-6

• Von Ash, T., Huynh, R., Deng, C., & White, M. A. (2023). Associations between mukbang viewing and disordered eating behaviors. International Journal of Eating Disorders. https://doi.org/10.1002/eat.23915

Suadiye Psikoterapi | Bağdat Caddesi

Bağdat Caddesi’nde yer alan Suadiye Psikoterapi, alanında uzman ekibiyle danışanlarına profesyonel ruh sağlığı hizmeti sunmaktadır. Merkezimizde, Psikiyatrist Dr. Turan Çetin ve Klinik Psikolog Beste Bektaş, bilimsel temellere dayalı terapi ve danışmanlık yaklaşımlarıyla hizmet vermektedir.

Psikoterapi, psikiyatri desteği ve bütüncül ruh sağlığı çözümleri için bizimle iletişime geçebilir, güvenli bir terapi süreci için randevu alabilirsiniz.